เปิดตำนานวันสารทจีน 中元节 : บรรพบุรุษ - ภูตผี - ประตูนรก

ย้อนไปในวัยเด็กหลายคนคงชอบฟังเรื่องราวลึกลับเหนือธรรมชาติที่ทั้งน่ากลัวและตื่นเต้นพาให้จินตนาการโลดแล่นไปไกล เมื่อเวลาผ่านไปความสนใจในเรื่องราวเหล่านี้จึงค่อยๆเลือนหายไปเมื่อขยับเข้าใกล้โลกแห่งความจริงทีละนิด...

ในบทความนี้เหล่าซือจะมาเล่าให้ฟังถึงเทศกาลสำคัญเทศกาลหนึ่งของจีนที่ผสมผสานความเชื่อเรื่องภูติผีปีศาจเข้ากับหลักคุณธรรมว่าด้วยความกตัญญูได้อย่างลงตัวซึ่งก็คือ ‘วันสารทจีน’ นั่นเองค่ะ

(หมายเหตุ: ในเดือน 7 ประเทศจีนยังมีเทศกาลสำคัญอีกเทศกาลหนึ่งคือ ‘เทศกาลชีซีเจี๋ย’ หรือที่รู้จักกันในฐานะวันวาเลนไทน์จีน อ่านบทความคลิก https://www.learningeast.com/Qixi-Festival)

วันสารทจีนคืออะไร?

ในภาษาพูดคนจีนทั่วๆไปมักเรียกวันสารทจีนว่า 鬼节 guǐjié (กุ่ยเจี๋ย) ที่แปลว่า ‘เทศกาลผี’ บ้างก็เรียก 七月半 qī yuèbàn (ชีเยว่ป้าน) ที่แปลว่า ‘ครึ่งเดือน 7’ เพราะวันสารทจีนตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 7 ตามปฏิทินจันทรคติ

ส่วนผู้ที่นับถือลัทธิเต๋าจะเรียกเทศกาลนี้ว่า 中元节 zhōngyuán jié (จงหยวนเจี๋ย) ซึ่งก็เป็นชื่อที่คนส่วนใหญ่คุ้นเคยกันดี แต่ก็ยังไม่หมดเท่านี้นะคะ...เพราะวันสารทจีนยังมีชื่อเรียกตามแบบพุทธว่า 盂兰盆节 yú lán pén jié (หยูหลานเผินเจี๋ย) ที่ทับศัพท์มาจาก ‘เทศกาลอุลลัมพน’ (Ullambana) อันมีที่มาจาก ‘อุลลัมพนสูตร’ ที่เหล่าซือกำลังจะเล่าต่อไปด้วย

วันสารทจีนมีความสำคัญยังไง?

วันสารทจีนเป็นวันที่สะท้อนค่านิยมของชาวจีนที่ยึดมั่นในความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ เช่นเดียวกับเทศกาลเช็งเม้งและเทศกาลฉงหยาง (วันผู้สูงอายุจีน) ในวันนี้ลูกหลานจะจัดพิธีเซ่นไหว้บรรพชนและอุทิศส่วนกุศลให้แก่วิญญาณไร้ญาติ สำหรับประเทศไทยเองวันสารทจีนถือเป็นเทศกาลของจีนที่มีความสำคัญรองจากเทศกาลตรุษจีนอีกด้วยค่ะ

แค่เกริ่นก็เริ่มยาวแล้ว ต่อไปเรามาฟังตำนานความหลอนซึ่งเป็นที่มาของเทศกาลนี้กันเลยค่ะ!

เปิดตำนานวันสารทจีน

ตำนานอันเป็นที่มาของวันสารทจีนจะมี 2 ตำนานด้วยกันดังนี้ค่ะ

ตำนานที่ 1

เป็นตำนานที่มีที่มาจากความเชื่อในลัทธิเต๋าที่ว่า ทุกวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 7 เป็นวันคล้ายวันประสูติของตี้กวานต้าตี้ (地官大帝dì guān dàdì) 1 ใน 3 ผู้เป็นใหญ่ใน 3 โลก ซึ่งมีหน้าที่ดูแลโลกของดินและลบล้างสิ่งชั่วร้ายให้แก่มวลมนุษย์ ในวันนี้ของทุกปีตี้กวานต้าตี้จะลงมาสำรวจบุญบาปในโลกมนุษย์ ส่งผลให้ประตูนรกเปิดออกเพื่อให้ดวงวิญญาณทั้งหลายกลับมายังโลกมนุษย์เพื่อเยี่ยมลูกหลานและสะสางความแค้น ดังนั้นในวันนี้ชาวจีนจึงได้จัดเตรียมเครื่องเซ่นไหว้เพื่อแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ รวมทั้งทำทานให้แก่บรรดาวิญญาณเร่รอนที่ไร้ญาติ

ตี้กวานต้าตี้

ตำนานที่ 2

เป็นตำนานตามความเชื่อในอุลลัมพนสูตรในศาสนาพุทธ อันเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับมู่เหลียน (目連 mù lián) หรือพระมหาโมคคัลลานะ พระภิกษุอัครสาวกเบื้องซ้ายของพระพุทธเจ้า เรื่องราวมีอยู่ว่ามารดาของมู่เหลียนเป็นคนใจบาปหยาบช้า อยู่มาวันหนึ่งในช่วงเทศกาลกินเจ นางได้ออกอุบายให้คนถือศีลมากินอาหารเจที่บ้านแต่กลับผสมมันหมูลงไปด้วย เมื่อตายไปจึงตกอเวจีมหานรกหรือนรกขุมที่ 8 ซึ่งเป็นนรกขุมที่ลึกที่สุดและได้รับความทุกข์ทรมานแสนสาหัส

ต่อมาด้วยความกตัญญูมู่เหลียนจึงเพ่งจิตส่งอาหารลงไปให้มารดาในนรก แต่ก็ได้กลายเป็นไฟไปเสียทุกครั้ง มู่เหลียนทุกข์ใจมากจึงนำความกราบทูลพระพุทธเจ้า พระองค์จึงทรงตรัสอุลลัมพนสูตรซึ่งว่าด้วยการถวายอาหาร ธูปเทียน และเครื่องไทยทานแด่พระสงฆ์จากทุกสารทิศในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่บิดามารดาในชาติปัจจุบันและย้อนหลังไป 7 ชาติ มู่เหลียนจึงปฏิบัติตามนี้ส่งผลให้มารดาพ้นจากอบายภูมิ และนี่จึงเป็นที่มาของเทศกาลอุลลัมพนที่คนไทยรู้จักกันในชื่อประเพณีเทกระจาดหรือประเพณีทิ้งกระจาดอีกด้วย

ว่าด้วยพิธีเซ่นไหว้และการเผากงเต๊ก

วันสารทจีนต่างจากเทศกาลอื่นๆของจีนตรงที่จะแบ่งของไหว้เป็น 3 ชุด ได้แก่

1. ชุดของไหว้เจ้าที่ (ช่วงเช้า)

ได้แก่ เนื้อสัตว์ เช่น เป็ด ปลา หมู ไก่ ผลไม้มงคล เช่น ส้ม กล้วย สับปะรด องุ่น แก้วมังกร และของหวาน ได้แก่ ขนมเทียนขนมเข่ง

2. ชุดของไหว้บรรพบุรุษ (ช่วงสายหรือบ่าย)

จัดคล้ายชุดของไหว้เจ้าที่ แต่ให้จัดจำนวนชามข้าวและชุดน้ำชาตามจำนวนของบรรพบุรุษ และมีอาหารที่ผู้ล่วงลับเคยโปรดปรานเมื่อครั้งยังมีชีวิตด้วย

3. ชุดของไหว้สัมภเวสี

ทำเป็นพิธีสุดท้ายโดยจะจัดชุดไหว้ไว้นอกบ้าน มีของคาว ของหวาน ผลไม้ และมีข้าวคลุกกระเทียมเจียว (คอปึ่ง) มีเผือกนึ่งผ่าซีกเป็นเสี้ยวใส่ถาด เส้นหมี่ห่อใหญ่ เหล้า น้ำชา ฯลฯ

นอกจากการจัดเตรียมอาหารเพื่อเซ่นไหว้บรรพบุรุษแล้ว สิ่งที่ขาดไม่ได้ในวันสารทจีนก็คือ การเผากงเต๊ก

การเผากงเต๊ก

คำว่า ‘กงเต๊ก’ มาจากภาษาจีนคือ 功德 gōngdé (กงเต๋อ) ที่มาจาก 功 ที่หมายถึง ‘การกระทำ’ และ 德 ที่หมายถึง ‘คุณธรรม’ เมื่อรวมกันจึงหมายถึง ‘การกระทำที่มีคุณธรรม’ ซึ่งในที่นี้ก็คือการแสดงความกตัญญูและจิตเมตตาด้วยการส่งเงินทองและข้าวของเครื่องใช้ในรูปของกระดาษผ่านเปลวไฟไปให้ผู้ล่วงลับที่อยู่อีกภพนั่นเอง ในยุคแรกกงเต๊กจะเป็นเพียงการเผากระดาษเงินกระดาษทองและเสื้อผ้าเท่านั้น ต่อมาจึงพัฒนาเป็นเฟอร์นิเจอร์ ของใช้แบรนด์เนม สมาร์ทโฟน อุปกรณ์แก็ดเจ็ตล้ำสมัย ต่อมาในยุคโควิดก็มีการเผาหน้ากากอนามัยและวัคซีนส่งไปให้บรรพบุรุษด้วย

วันสารทจีน...จากอดีตสู่ปัจจุบัน

ด้วยยุคสมัยที่เปลี่ยนไป ปัจจุบันชาวจีนบางส่วนได้งดจัดของเซ่นไหว้ แต่จะเผากระดาษเงินกระดาษทองและกงเต๊กส่งไปให้ผู้ล่วงลับเท่านั้น สำหรับพิธีลอยโคมในแม่น้ำหรือปล่อยโคมขึ้นฟ้าที่มาจากความเชื่อที่ว่าแสงไฟจะช่วยนำทางให้ดวงวิญญาณไปสู่ภพภูมิที่ดีนั้น ปัจจุบันในบางพื้นที่ของจีนยังคงมีอยู่ค่ะ

การลอยโคมเพื่อนำทางดวงวิญญาณไปสู่ภพภูมิที่ดี

มาถึงตรงนี้เราก็ได้รู้จักตำนานและความเชื่อในวันสารทจีนกันพอหอมปากหอมคอแล้ว คราวนี้เรามาดูเกร็ดความเชื่อสนุกๆเกี่ยวกับสิ่งที่ห้ามทำในวันสารทจีนดูบ้างค่ะ ^^

ข้อห้ามในวันสารทจีน

ด้วยความเชื่อที่ว่าวันสารทจีนเป็นวันที่ประตูนรกเปิดออกเพื่อให้บรรดาวิญญาณทั้งหลายทั้งดีและร้ายขึ้นมายังโลกมนุษย์ จึงมีข้อห้ามต่างๆเพื่อป้องกันไม่ให้มนุษย์อย่างเราๆถูกวิญญาณรบกวน ใครไม่อยากพบกับอุบัติเหตุและโชคร้ายก็ลองมาดูสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงในวันนี้กันนะคะ

ห้ามหมั้น แต่งงาน และเริ่มทำธุรกิจใหม่
ห้ามย้ายบ้าน ปรับปรุงบ้าน หรือซื้อเฟอร์นิเจอร์ใหม่
ห้ามเดินทางไปต่างประเทศ
ห้ามอยู่นอกบ้านหลังพระอาทิตย์ตกดิน
ห้ามว่ายน้ำ ตากผ้า ถ่ายรูปตอนกลางคืน
ห้ามทาเล็บสีดำ
ห้ามขานรับเสียงแปลกๆ
ห้ามสัมผัส แตะต้อง เดินข้ามของไหว้ข้างถนน
ห้ามปักตะเกียบลงในจานข้าว
ห้ามฆ่าแมลงเม่า ผีเสื้อ ตั๊กแตนโดยเฉพาะที่พบในบ้าน (เพราะอาจเป็นวิญญาณบรรพบุรุษ!)

นอกจากนั้นในแต่ละประเทศยังมีข้อห้ามในวันสารทจีนแตกต่างกัน เหล่าซือได้รวบรวมอันที่น่าสนใจมาให้แฟนๆเลิร์นนิ่งอีสท์อ่านกันด้านล่างแล้วค่ะ

สิงคโปร์

ห้ามใส่เสื้อผ้าสีแดง
ห้ามตัดผมตอนกลางคืน
ห้ามทำผมปิดหน้าผาก (เพราะหน้าผากเป็นศูนย์กลางของพลังหยาง ตรงข้ามกับพลังหยินที่ดึงดูดเหล่าวิญญาณได้ง่าย)

ฮ่องกง

ห้ามหันสลิปเปอร์เข้าหาเตียง
ห้ามโกนขนขา
ห้ามผิวปากตอนกลางคืน
ห้ามอยู่ใกล้กำแพง (เพราะเป็นที่ชุมนุมของดวงวิญญาณ)
ห้ามขึ้นรถสาธารณะเที่ยวสุดท้าย

ไต้หวัน

ห้ามกางร่มในบ้าน
ห้ามแขวนกระดิ่งลมโดยเฉพาะที่ทำจากทองแดง
ห้ามไปทะเล แม่น้ำ หรือภูเขาหลัง 5 โมงเย็น
ห้ามจุดธูปหรือสวดมนต์ที่วัด

สรุป

โดยสรุปแล้ว หัวใจของวันสารทจีนคือการปลูกฝังให้ลูกหลานแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ และแสดงความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ต่อเหล่าวิญญาณไร้ญาติ และยังเป็นกุศโลบายให้ครอบครัวได้ใช้เวลาร่วมกัน...ลึกซึ้งไหมล่ะคะ

ก่อนจากกันเหล่าซือของส่งท้ายด้วยคำศัพท์ภาษาจีนเกี่ยวกับเทศกาลสารทจีนเพื่อไม่ให้เสียชื่อสถาบันภาษาจีนเลิร์นนิ่งอีสท์สักหน่อย แล้วพบกันใหม่เทศกาลหน้านะคะ 再见！

รวมคำศัพท์ภาษาจีนน่ารู้เกี่ยวกับวันสารทจีน

中元节 zhōngyuán jié (จงหยวนเจี๋ย) วันสารทจีน
盂兰盆节 yú lán pén jié (หยูหลานเผินเจี๋ย) เทศกาลอุลลัมพน
盂兰盆经 yú lán pén jīng (หยูหลานเผินจิง) อุลลัมพนสูตร
道教 dàojiào (ต้าวเจี้ยว) ลัทธิเต๋า
道教徒 dàojiào tú (ต้าวเจี้ยวถู) ผู้นับถือลัทธิเต๋า
佛教 fójiào (โฝเจี้ยว) ศาสนาพุทธ
佛教徒 fójiào tú (โฝเจี้ยวถู) ชาวพุทธ
地狱 dìyù (ตี้อวู้) นรก
鬼节 guǐjié (กุ่ยเจี๋ย) เทศกาลผี
饿 è (เอ้อ) หิวโหย
鬼 guǐ (กุ๋ย) ผี
饿鬼 èguǐ (เอ้อกุ๋ย) ผีที่หิวโหย
祖先 zǔxiān (จู๋เซียน) บรรพบุรุษ
父母 fùmǔ (ฟู่หมู่) พ่อแม่
孝敬 xiàojìng (เสี้ยวจิ้ง) กตัญญู
供品 gòngpǐn (ก้งผิน) ของเซ่นไหว้
祭祖 jìzǔ (จี้จู๋) เซ่นไหว้บรรพบุรุษ
香 xiāng (เซียง) ธูป
烧香 shāoxiāng (เชาเซียง) จุดธูป
功德gōngdé (กงเต๋อ) กงเต๊ก
纸钱 zhǐqián (จื๋อเฉียน) กระดาษเงินกระดาษทอง
烧纸钱shāo zhǐqián (เชาจื๋อเฉียน) เผากระดาษเงินกระดาษทอง
河灯hé dēnɡ (เหอเติง) โคมไฟสำหรับลอยน้ำ
神坛 shén tán (เฉินถาน) แท่นบูชา
阴气 yīn qì (อินชี่) พลังหยิน
阳气 yáng qì (หยางชี่) พลังหยาง

บทความแนะนำ :

ติดตามสาระความรู้ภาษาจีนกลางเข้าใจง่ายได้เป็นประจำที่

เพจ Learning East ภาษาจีนเรียนสนุก จำง่าย มั่นใจ

"เรียนภาษาจีนมาหลายปีแต่พูดไม่ได้สักที...เป็นเพราะแบบนี้หรือเปล่า?"

คุณเป็นคนนึงหรือเปล่าที่เรียนภาษาจีนมาหลายปีแต่ยังสื่อสารไม่ได้สักที?

ถ้าคำตอบคือ 'ใช่' ไม่ต้องแปลกใจ เพราะมีนักเรียนไทยมากมายที่ประสบปัญหานี้เช่นกัน

จบปัญหาเรียนจีนแต่พูดไม่ได้ฟังไม่ออก ใน 'คอร์สภาษาจีนออนไลน์เพื่อการสื่อสาร (แบบกลุ่ม)' จากสถาบันภาษาจีนเลิร์นนิ่งอีสท์

เน้นพัฒนาทักษะการฟัง-พูดเพื่อการสื่อสารโดยเฉพาะ
เรียนสดเป็นกลุ่มเล็กแบบออนไลน์ ฝึกฝนทั่วถึง
บทเรียนมีประสิทธิภาพ ใช้สื่อสารได้จริง
สอนโดยเหล่าซือชาวจีนที่มีประสบการณ์สอน นร. ไทยและต่างชาติ

ลงทะเบียน / สอบถามข้อมูล กดปุ่มด้านล่างได้เลยค่ะ